Redakcja „Forum Artis Rhetoricae” podejmuje ponownie tematykę związaną
z zastosowaniem retoryki w edukacji, por. nr 4 (47) 2016. Mam pełną świadomość,
iż kwestie te wymagałyby daleko pełniejszego omówienia, niż to, jakie możemy,
po raz kolejny, zaprezentować na łamach naszego pisma. Do książek, które
przypomniałem w poprzednim numerze1 warto dodać świeżo wydaną pracę pod
redakcją Barbary Sobczak2. Niemniej jednak, szczególnie obecnie, w zwiazku ze
zmianą podstaw kształcenia w szkole średniej, nie tylko w mniemaniu Redakcji
sprawy te wymagają ciągłej obserwacji.
W niniejszym numerze nie pojawią się kwestie metodologiczne, artykuły
niosą
natomiast problematykę związaną z pewnymi praktycznymi zagadnieniami.
Z opublikowanym w poprzednim numerze tekstem autorstwa Agnieszki i Karoliny
Szurek: Retoryka w nauczaniu multimediów. Multimedialne
„progymnasmata”
(analiza przypadku) (Rhetoric in multimedia teaching. Multimedial ‘progymnasmata’
(case study))3 świetnie koresponduje artykuł Barbary Bogołębskiej:
Obecność progymnasmatów i form spekulatywno-argumentacyjnych w tekstach literackich
i filozoficznych Leszka Kołakowskiego (Progymnasmata and Speculative-
Argumentative Forms in Literary and Philosophical Texts of Leszek Kołakowski).
Jest on niezwykle interesujący z dwu powodów. Jest — po pierwsze — opisem
analizy tekstów jednego autora i może być potraktowany jako swoista „instrukcja”
rozwiązania możliwego do zastosowania w szkole. Po drugie — pokazuje, iż współcześnie
można w sposób efektowny i efektywny wykorzystać tradycyjne sposoby
stosowane od stuleci w dydaktyce szkolnej. Progymnasmata były bowiem podstawą
wychowania i w antyku, i w szkole humanistycznej. Przypomnę znów (repetitio
est MATER STUDIOSORUM), iż progymnasmata są wciąż wykorzystywane
i w edukacji, i w praktyce, np. prawniczej4.
Ważki i ciekawy jest tekst Anny Perzyńskiej Literackie życie Facebooka (The
Literary Life of Facebook), mimo że nie przynosi kwestii stricte retorycznych, to
przecież pokazuje zjawisko, do opisu i analizy którego metody i narzędzia teorii
retoryki z łatwością mogą zostać zastosowane. Jednak na razie trzeba po prostu
„zobaczyć przyszły obiekt” analiz, który, mimo że znany, jest słabo rozpoznany.
Artykuł Perzyńskiej pokazuje, iż przedmiot ten jak najszybciej winien stać się
przedmiotem naszych opisów i analiz!
W tym także numerze pojawia się ponownie tekst poświęcony najnowszemu
z kierunków badań w zakresie retoryki, a mianowicie neuroretoryce50, por. Jakub
Z. Lichański Czy słowo może leczyć? Kilka słów o neuroretoryce (Does the Word
Can Treat? A few Words about Neurorhetorics). Artykuł jest o tyle ważny, iż autor
omawia w nim najnowsze badania prowadzone w Chile, a także przedstawia ogólne
założenia możliwego eksperymentu, który warto byłoby przeprowadzić, a który
pokazałby jak retoryka „działa w praktyce”.
Dział Recenzji i Sprawozdań przynosi kilka interesujących materiałów. Przede
wszystkim jest tu recenzja Krzysztofa Grzegorzewskiego książki Bogumiły Fiołek-
-Lubczyńskiej, Retoryczność w filmowych obrazach świata Andrzeja Fidyka (Rhetoric
of Images of the World in the Films by Andrzej Fidyk), Wydawnictwo Uniwersytetu
Łódzkiego, Łódź 2016; jest to ważna, jedna z pierwszych w Polsce prób (powiedzmy
od razu — udanych!) zastosowania narzędzi retoryki do analizy filmu.
Można tylko mieć nadzieję, iż takich prac powstanie więcej.
W numerze pojawia się także zbiorowa informacja nt. nowości wydawniczych
z zakresu retoryki, por. Nowości wydawnicze z zakresu retorycznego / New publications
in the field rhetoric [Rev. by Jakub Z. Lichański]. Przegląd ten przynosi informacje
o takich publikacjach, jak: Jolanta Jabłońska-Bonca, Kamil Zeidler, Prawnik
a sztuka retoryki i negocjacji (Lawyer and the Art of Rhetoric and Negotiation),
wyd. 2 zmienione i uzupełnione (Warszawa 2016); Barbara Bogołębska, Monika
Worsowicz, Retoryka i jej zastosowania. Podręcznik dla studentów dziennikarstwa
i innych kierunków humanistycznych (Rhetoric and its Applications. Handbook for Journalism and other Studies in the Humanities), (Łódź 2017); Barbara Sobczak,
red., Powinowactwa
retoryki (Affinities of the Rhetoric), (Poznań 2017).
Niniejszy numer zawiera także informację o odbytej w tym roku w Uniwersytecie
Łódzkim konferencji nt. Chwyty perswazyjne w różnych dyskursach (Persuasions
in Different Discourses), Łódź, 21–23 marca 2017 r. Anita Filipczak-Białkowska
niezwykle sumiennie referuje przebieg konferencji, wskazuje na jej wagę dla rozwoju
dyscypliny wiedzy związanej i z retoryką, i z nauką o komunikacji.
Otrzymujemy też obszerną informację o projekcie Rhetoric and culture, który
jest ważny z dwu, co najmniej, powodów. Po pierwsze — jest to inicjatywa, dzięki
której rozpoczęto systematyczne badania nad miejscem retoryki w kulturze światowej;
po drugie — inicjatywa ta zaowocowała nie tylko konferencjami, ale przede
wszystkim szalenie ciekawą i ważną serią wydawniczą.
Mamy nadzieję, iż pismo to, tak jak dotąd — kwartalnik, będzie służyć integrowaniu
środowiska miłośników retoryki oraz propagowaniu tej wspaniałej nauki.
Zawsze jednak w duchu Platońskiej idei kalokagathia.
Jakub Z. Lichański
Redaktor Naczelny
44 (2016)
